Çünkü pişmanlık minnetten daha güçlüdür. ''
Anne Frankin
Pişmanlık değişik bir duygudur. Olumsuz olarak korku duygusunu da içinde barındırır gibi görünse de ; aslında daha doğrusunu yapma konusunda yardımcı ve kararlar alırken etkilidir. Bu bağlamda gelişmeye yarayan olumlu bir duygu olarak da yaşanabilir . İnsanlar tecrübelerine ya da varsayımlarına dayanarak bir diğerini '' .... yapma ! Yoksa pişman olursun ! '' şeklinde sık sık uyarırlar ve korkuturlar.
Psikolojide yapılan hatanın , kaçırılan fırsatın , kırılan bir kalbin vs. ardından bu yapılanlara ait düşünceler , hatayı düzeltme eğilimi ve olayı telafi edip ikinci bir şans elde etme isteği gibi ek duyguların da eşlik ettiği bir ruh hali olarak tanımlanır.
Pişmanlık duygusu , genelde kişiler kendilerini yaptıklarından farklı bir şey yaparken kolayca hayal edebildiklerinde yoğun olarak yaşanmaktadır. Duyguyu yoğunlaştıran bir diğer durum da örneğin bir kaza sonrası can kaybı halinde , gerçekliğe karşı sunulan alternatif çeşitliliğidir. Evden çıkmasaydı ... O otobüsü tercih etmeseydi... Ya da kayıp maddi ise insanlar bir şey yaparak , çaba harcayarak elde ettikleri kayıpta hiç bir şey yapmayana göre daha güçlü pişmanlık yaşarlar.
Son yıllarda yapılan klinik çalışmalar duygusal zihnin akılcı zihne göre çok daha hızlı tepki verip eyleme katılmasıyla , düşünen akılcı zihnin işaretleri olan ölçülü ve analitik düşünme fırsatına izin vermediği gerçeğini ispatlamıştır. Pişmanlık duygusunun ortaya çıkması tam bu anda akılcıl zihnin devreye girmesi ile daha da perçinlenir . Diğer duygulardan ayrı olarak , hırsla harekete geçip her şey olup bittikten sonra duygusal zihnin etkisi yatışıp mantıklı zihin etkisi oluştuğunda daha şiddetle hissedilir .Genelde şu cümle kurulur :
'' Nasıl bu kadar mantıksız davranabildim ? ''
Partnerinizle yaptığınız kavga sahnelerinden biriyle ilgili anınızı zihninizde canlandırabilir misiniz ? Özellikle tamamen haklı olmadığınız . Haksız olduğunuz , ama gururunuzdan ödün veremediğiniz ve en fazla zararla çıktığınız kavga yatıştıktan sonra hissettiğiniz duygu neydi tam olarak ?
Peki ne oluyorda tüm zarara rağmen tersini yapamıyoruz ?
Salgılanan stres hormonları bir sürü tepkimeye yol açar . ( Ayrıntılı bilgi için bakınız 08.01.2016 CÜZDAN blogcukoc.blogspot.com )
Karşılaştırma ve bağlantı kurma yöntemleri ile çalışan amigdala organizmayı koruyayım derken çoğu zaman en ufak algısal benzerlikte yanlışlıkla '' aynısı '' kararı verir. Tam bu noktada şu şarkı sözü geldi aklıma ve gülümsedim.
'' Sırf sana benziyor diye usulca sokulup merhaba dedim '' tabi bu keşke her zaman merhaba demek olsa . Davranış benzerliklerinden hemen sildiğimiz , elektrik almadık diye gıcık kaptığımız , çok kızdığımız bir anıyı tetikledi diye ortalığı savaş alanına çevirdiğimiz anlarımız hiç mi yok ?
İşte bugün olup bitenlere çok az benzeyen , ama amigdalayı uyaracak kadar da yakın olaylardan öğrenilmiş düşünceler , duygular ve tepkilerle karşılık vermemiz için çılgınca talimatlar yağdırır , çoğu zaman aşırı duygu yüklü anıların yıkıcı ve aşırı tepkilerini şu anda yaşatır. Kriz tepkisi için olayın sadece bir iki yanını benzetmesi bile yeterlidir . Yani partnerinizle yaşadığınız bir önceki kavgayı ya da çözümlenip sonlanmamış bir sorununuzu benzerlikleri ile çağrıştıran her durumda bu döngü aktif hale gelebilir.
Sonuç düşünmeden sarf edilen ve asla unutulmayacak acı sözler , fiziksel ya da maddi kayıp , ilişkilerin zarar görmesi , ortaklıkların bozulması , kırılan kalpler ve en sonunda koskocaman ağırlığı ile ortada kalan pişmanlık duygusudur...
********** ********* ********** **********
Yararlanılan Kaynak : Daniel Goleman '' Duygusal Zeka neden IQ dan daha önemlidir ? ''
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder